�������� �.�.
�������� ������� ������� �������� �������������� ��������������� �����������
������ ����������� ��������. ������� ��������������� �������� ��������������� ����������� �������� �������� ������ �������� �, ������ �����, ����������� ������������������� �����. ��� �������������� ������ ����� ���������� �� ���������� ������� �������� � ������� ������� ����������� ����� (���������, ������) � ��������� �������� � �������� ����� ������ ������ ���������-1. ������� ��������, ������� � ������������������ �������, ������� ���������� ���������� “��������� ������������”, �� �������� ���������-2. ��� �������� �� 1970-� ��. ����������� ���������� (��� �������� �� ���. 1) ���� ������������� ������ ������ (���������� �������� ����������� ����������� �����, ������, ������������� ��������� � ����, ������������� ������������, ���������� ������ ��������, ����������, �������������� ������ �����) � �������� �� ��������������� ����� �����.
����� �������, �� ������ �������� 1970-� ��., ��������� ��������������� ������� � ���������� � �������� ����� ����� ���������. � ����� ������� �� �� ����� ���������� ������� �������� ����������. �� ����� ���������� ��������� �� ���������, � ���������, �� ���������� ������� ����� �������.
������� ��� ������. �������� ����������� ������ ������� �� ����������� ���������� �������� ������, ���������� ������������ �������� ��� � 1949 �. � 14 �������� �����. �������� ���������������� 14193 ������ � ���������� �������� � �������,[1] �� ������� �� � ������ ������ ��������-1 � 74%, ���� ������� �������� ��������� ������� � �������� ������� ������� ���� ������� �� ��� �������������� ��������� ��������� IX-X �������.
������ ��������-1 2009 �. ������� �� ������� �������������� ����, ��������� ����������� ���-������������, ���������� ��������������� ���������.[2] ���� ������� (2,4%) ����������� � ������������ ��� �� ������: «���� ����������� � �������� (����� 75) �, ��� �����, ��������� (����� 90) ������� �������� ����». [3] ������� ���� ����������� � ������������ �������������� ������������ PISA-2009, – «����������� �������������� ��������� � ������� ��������� �����������» �������� 3,6% ����� 15-������ ����������.[4]
����� ������� �������� �������� ������ �� 80 ��� �������� �� ���. 1. ��������� ������������, � ��������, ������������� ������ ��������� ����� ��������. ������� ����������� ���������.
������� ��������� �� ������� ������, ��������������� ������� �����, ��� ������� ������� ����������� ���������� ������ ����������� �������-1 � 2 (� 1937 �� 1970 �.) � �������� �� ��������� (�� 1937 �. � ����� 1970 �.). ������� �� �������� ��������� ��������� ���� �����������, – ��� ��������� � ��������� � ������� ������, � ����� ����� ������� ������������ �������� ����������� ���� ��������. ������� �� �������� ��� ������� �����������. ��������� �� 1937 �. � ����� 1970 �. �� �� ����� ����������� ������ �������-1 � 2, ��� ���� ����� ��������� ������� ���������. �� ���. 1 �����, ��� ��������� ��������� ������ �� ������ �� �������������� ��������� �, �����������, �� �� ��������.
���������� ��������� � 1931 �., ��������� �������������� ������ ��� ����, ����� ������� ���������� �������� ������ ����������� ���� 1920-� ��., ���. ������ 1918 – 1931 ��. ��� ������ ������ "��������” ������� �����, “�����” ��������, ������ “�������������” ���� � ������� �������� � �������������� ������ ���������� “�������� �����”. ���� “�����” ����� � ������ ���������� ���� ������� ����������� � � ������� �������� ������ �������� ����� �� ���� (��� � �������).
���� ���� ����� ����������� �������������: � 1930 �. «���������� ��������, ��� … �� � ��������������, �� � ������������ ������ ������ ����������� �� ������������� ��� ����������� �����������, ������� � ��� �������������. ������ � ����� ����������� ���������� ������� � ��������� � �������� � ����������� �������, � �������������� �������������� ������, � ����������� ��������� � ������� �������������� ����� � �. �.».[5]
��������� ������ ���������. �����, ��� ���� 80-������ ���������� ������� �� ��� �������: 1) 1931-1956 ��. – ���� ��������; 2) 1956-1978 ��. – ������� ��������; 3) 1978-2009 ��. – ��������� �������� ����������� �� ����.
������ ������ ������� �� ��� �����:
- 1931-1937 ��. – ������ ���� �������-1 � 2 �� ����������� ������ ������ ������.
- 1937-1949 ��. – ����������� ���� �� �������� ����� ����� ��������-1 � ������������ ���������� ����� ��������-2.
- 1949-1956 ��. – ������������ ��������-1 � ��������� ���� ��������-2, ���������� ��������� �������� – 74-82%.
������ ������ ���� ������� �� ��� �����:
- 1956-1960 ��. – ������ ������� ��������-1 (� 3,5 ����) � ��������-2, ��������� ������ ���������� «������������» � ��������� � ������ ��������.
- 1960-1970 ��. – ������������ ��������-1 � ����������� ������� ��������-2 � ��������� �����������, � ���������� �������������� �������� � ����� ��������� � ���������.
- 1970-1978 ��. – ��������� ������� �������-1 � 2 � ���������� �������.
���. 1. ��������� ��������� �������� �������������� ������ ���������� � 1931 �� 2009 �.
������ ������ ����� ��������� �� ��� �����:
- 1978-1991 ��. – ����������� ������� �������-1 � 2 �������� � ��� ����.
- 1991-2009 ��. – ������������ �������-1 � 2 ����� �� ������� ������.
����� ������ �������������� ��� ��� ������� � �������������� �� ������ ������� 1956–1978 ��.: ��������� ������� �������������� �������� � ������������ ����, ��������� ������� � ������� ������� ������������������� ����� ������� ������� ��������. ��� ����� ����� ������� �������� � ��������� ������� �������� ���������� ������ ��������������� �����������.
1931-1937 ��. – ������ ������������ � �������� ����� �������� ��������������� ����������� � �������� ������ ����������� ���� ������. �� �������� ��� ������ ����� ������������ ������������ ����� ������ ������ «���������� ��� ���������� � ��� ������ ����� ������ ��������� �����, ������ ��������� �������� ����».[6] ������ ��� ���� ������ � ������������� �������� ���� – �� 6 ���. � ������ �� �� ���� ������ «���������», � �� ���� �������� � ��������. ���� ������������� ��������������� ����� � ������������ �������� �������� ������� ��������. ������� ���������� ������� ��������. �����������������, ��������� � ������� ����������� ������� ����� � ���������. ������������ ������� ������� ����������� �������� (������-������). �������� ���������������� � ������ ������ �������� � ����������� ������ ����� ������.[7] ������ ������� ������� � �������� ��� �������� �� ������� �� ��������������. ���������� ��������������� ����������� ���� �������. ���������� ����� �������� �� ���, ��� �������� ��� �������� ��������������� ������, ����� �� �������������� �� 1931–1936 ��.[8]
� ��� ��� ��������� ����������� ��������� ��� �������������. ��� �������� ��������� ��������, ����������, ������������ ������������ ���� ������. �� ����� �������� ����������� ���������� ����������� ������ �� ���� ���������. ������ ����� � ����������� ��������� ��������, ������������ �� ������ � ������������� �������������� �� �� ����������� (!!) ���������� ���������� �������� � ���� ������������ �����. �� ��������� ��� ���������� ���� ������������ � �����������.[9]
� ���������� ��������� ������� ������ ��������, ���������� � ����������� ��������������� ������ �������� �������� ����������� ���� � 1937 �. ������. �������� ��� �. �. ������: «� ������� ���� ������� ����� ���� ����������� ����� �������������� �������, ��� � 1936 �. ��� �������������� ����������� ������� ���������».[10] ���� ����� ������ � ������ ����, �� ������ ����������: «� ����� ���������� ����������� ����������� � ���� ���� ����������� ����, ��� � 1935 � 1936 ��».[11] ������ �������������� ����������� ������� ��������� 1937 �.[12] ��������� ������� ������ ��������-2 – 24%, ��������-1 – 75%, ��� � �������� �� ���. 1.
1937-1956 ��. – ����������� ����� ��������. � ������ �����, 11 ������� 1943 �., ��� ������ ����� � ��������� ���������� ����� ��������. �� ���� ������� ��� � 1944 �. ���� ���������� ����� ���������� ����� � 2 ����.[13] ����� ������������ �� �������� ����������� �� ���� ����� ����������� �����, ��� � 1,5 ����.[14]. ��� ����� ��������� �������������� ����������� � ��������������� �������� ���� �� ����� �����.
21 ���� 1944 �. ����� ������������� ��� ���� «� ������������ �� ��������� �������� �������� � �����». ����� ������, � ���� ������������� ���������� �������������. 15 ������� 1944 �. ������ �. �. ������� ����� ������������� ���������, ����������� «�������� ��������� �������� �������� � ���������� ����� �������».[15] ����� ��� �� ����� �� ������������ ��������� 1945 �. ������ �������� ��� �� ������ – «� ���������� ��������� ������-�������������� ������ � �����». �������� ����������� � ������� ��������, �� ���������� ���������, �������� ���������. �������� �����������, ����� ��, �� �������������, � ������������: «���������� ������ �������� ���� ���������������� ���������� � ���������� ��������».[16] ������ «���������� � ��������� ����������� ��������� ��� �� ���� ������� ���� ��������, ��� � �� �������������� ������».[17] ������ �������� – «��������� �������� �� ������� ���� � �������� � ���������� ����� ������ ��������».[18] �������� �� �����������, � ����������.
������������ ������� ���������� �������� ������ ����� ��������� «�������������» � ����� 1950-� ��. ��� ��� ���������, ��� �� �������� ������� ����� ������� �����, � �� ����� ��� ����� «��������» ������ �������� �������, ����� �������� ��������� ����� �������� �� ����� �����. ������������ ������������ �������� �������, ������� ����������� �������� � ���������������� �����. ��� ����������� ������������ �������� ����������� �����, ��������������� �. �. ���������.
����� 3 ���� �������� ���������� � ������� ���� � ������������ ���� ������. ����. ��� �. �. �������: «������� ��������� (1947 �. – �.�.), … ��������������� � ������������� ������� � ���������� �������� ������� ����� �� ���������� �� ��������� ��� (�������� ��������� ������ �� ���� ���! – �.�.). … ������ �� ������������ ����� ���� �������� ������ �������������. ��� ��� ��� ��������������� � ���, ��� � ���� ���� ��� ����������� � � ����������� ���� ������� �������������� �������».[19]
����� 9 ���, � 1956 �. �������� �. �. ����������� � ������, ���������� ���� ���������� ��������� 1955 �. � ������� ������, ���������: «… ������ �������� �� ���������� ��������� ����������. ��� �������� ��� ������ ������ � ��������� ������������� ������������ ������ ����».[20]
�������, – ����� 1956 �. �� ������� � �� �� ���� �� ������� �������� ������.
������ ������ 1956–1978 ��. �������� ��� ������ ����� �����, �� �� ����� ����� ������������ ������ ������, ���������� ����������� ���������� �. �. ������������ � ������� �� ������ ��� � 1949 �.: «�������� ������-������������� ������� ������������ ���������� � ������� �����».[21] ��� ������ ��������� ������ «��������� �������� ��������» � �������������� �������� ������� ��������� �� �������� ������������ ��������� ��������, ���������� ���������� ���������� ������ �������� � ����������� �������� ���������.
������� ���� ��������� ����� � 1949 �., ����� � �������������� ������� � ��������� ���� ���������: «��������� �� ����������, �� �������� ���������� ������� ������� �����, ������� �� �������� �������� �����, ��������, ��� � ���������� ������� ������ ����� ������� ����� �������� ����� ������ ������� ����������� ���������».[22] � VI ������ � ����� ������� «�������������, ������� � ������ (?!) ���� “��������� �����������”, ������ ��������� � ������ �� ����������� ���������».[23]
��� «��������» ������������ �������� ������ ���������� ������������ �������� �������� ������� ����� (������� ������� ��������������) � ���������� �������� �������� ��������. ����� ������ ���, � ������ 1960-� ��. ������� ��������������, ��� ���������� ���� «���������� �� ����� ������ �������������� �����, � �������� � ������� �� �������������� ����, ����� ��������� ������ � ����������� ���������».[24]
� 1956 �. «�������������» ��� ������ ������ �������� ���, – �� �����-��������� �������� �������� �������, � �� 10-�� ������ ������� �������. � ��� � ��������� 1957 �. ������������ �������� ��������� �������� ������� �������� ������.[25] ����� ������������ �������� ��������, ��� �������� ��� �������,[26] �������� ������� ������� ������������ ������������ ������ – ��������������� ������ � ������, ��������������� ���������� ������.
������������ «�����������» ������ ���������� ������������ ����������� �����. ��� ����������� �� �������� ������������� �������� �������� ������ �������� � ��������� ������������ ������ – ����� �������� ����� ��� ������ ��������� �� ����� �����. � ����������, �������� ��������� ��������� �������� �������, ��������� �������������� �������� ����, ��� ������� � ����������� ������� �������� ������ � ���������� �������.
� ����� 1950-� ��. � ������������ ����� ��������� «������ ����� �� ���������� ������ �����������».[27]. � � 1960 �. ��������-1 ����� �� 20 %, � 3,5 ����. ���������� ��������� ��������������: «������ ������������ ���� ����� ����� ����������� � ����, ��������� 40 ����� ������������������ ������, ��������� �� ������������».[28]
������ ��� – �������� � 1960 �. ����� ���������, ����� �������� �������: ������� ���������� ����� �� (?) ������������; ���������� ������� �� ������� ����� � ��������; ���������� (?) ��������� ���� �������������; ������� «�������������� �������������� ����� �������»; �������� ������ ���������� (����������� � � ����������); ������� ������������� � ������ � ���������.[29]
���������� ���� ������� ��������� ��������� �������������: «�������� �������� � �������: ���������, ������ ���������� ����������, ���������� ����������� ������� � ������������� ���������������».[30]
� ������ ���������� ���������� � ��������������� ���������: «�����������» ����������� ����������, ��������� – ������� �������������� �������. ���������� ������� ���� �������������, – «��������������» � ������������������� ��������. ������� �������������� ������������, – ���������� �� ����� ������������ �������, �� ������� � ��������. ����� �����������, – «����� (!) �� ��� ���� ����������� �������». �������� ������������� ������� ������� ���������, – ������� ��������� �� ��������, �������� ��������� ������, ������� ���������� ����������.[31]
����������� 1960-� ��. �������� ��� ����� ������������ ���������, ��� ��������� �������� ���-�� �������������� � ����� ���������� � ��������� � ��������� ���������� ������� �������������� ������ ��������. ��������-2 ���������� ��������� � � ����� 1960-� ��. ���������� �� 50 %: � 1969 �. � ���� «�� ���������� ������ �� ���������� ���� ������� ����� �������� �����������».[32] ����� �� ���������� � ��� � � ������, � ��� ����� ����������� �����.
«�����������» ���������� ���������� «�����������» (������ ��� ������� �. �. ���������� � ������ «�����������» ��, ��� ��� ������ �� ������ �� ��������� 1956 – 1960 ��.; ��������� �������� � ���������� ������������ «������������») � ���������� ����������� �������������� � ��������������� ���������� ���������� ��� ��� � 1930-� ��. �������. ������� ���������� ���� �������, � ����������, ���������� � ����������� ����������� ������� � ������ ������ ������.[33]
�������� ���� ������� ����������� ������ �� �. �. �����������, ��� ��� ���� �������������� �. �. �������� � 1939 �.:
- «����� �������������� (?) �������������� �������� �������� � �������� ��������� ��������� ������� ���������� �����».[34]
- «��������� ������ ���� ��������� ���, ����� ���� ���������� �������� � �������������� ����������� … ��� ����� ����� ����������� ��������� � … ����������� �������� �������� ����� ��������� ����� ����������».[35]
- �������� ��������� «���������� � ������ �����������, ������������ � �����������», ��������������� «����������� �����».[36]
- «��������� �� ��������� ��������� ���������� ������ ������» ������, «������� … ������������ ����� … �������������� ������ �� ����������� ���������».[37]
��� ��� � ��� ������ �������������� ���� ������������ ������������ ������� ��������� («�� �������� � ��������», «�� ����������� � ������������», «�� ���������� � ������������» � ��.). ��� �� ���� �� ��������� ���������� ������������ �������� �����. � ���������, ������������ � ����������� � �������� ������� ����� ������ ��������������� ������ ����� ���������� ������������ �����, � �� «����������� �����». ���������� ���� �������������� ���� ����� �� �������� ��������, �����.
1970–1978 ��. – ���������� �������-70 (����� ��� � ��������), ���� ���� ������������ ������� �������������� �����������, �������� ��������� �������� � ���������. ��������� – ��������� ������� �������� ������. ��������������� ���������������� �������� �������, �������� ��� �. �. �������:
«�� ������ �� ���� ����� ��� ������ ������� (� 1978 �. – �.�.) �� ������� ����� “�����������������” �������, … ����� ������-����������� �� ���� � �������������� ����� �������� ������. ���� ����������� ��������, ��� �������������� ������ ����������� ���� �������� �����������; ������ ����������, ������������ �������������� ��������������, ������� ��������� ���������� �����������. ����������� ��������� ����������� �� ��������������� � �������� ���������� � ����».[38]
������ ������ 1978–2009 ��. – ���� ����������� ����������� �������-70 � ��������� �������� ������ �� ����. ��� ��� ���� ��� ����������, ������������ ����� ������� (���������, ������, ������) �� ������������, � ����������� � ������������. ������ ��� «������������» ������� ��� ����� «�����������������» «��������» �������� � «�������������������» ��������� (������ ���������� �� �� ����) �������� ��� ���� �������� ����: «���������������» ������� ����� ������ ������� ������� ���������, �������� ������ ���������� � ����������, �� ������������ ���������������, �����������, �������������� ��������� � ������������� ��������� � ���������.
������������� ������ (� 1981 �� 1988 ��.) ���������� ������� ��������������� �������, ���������� ��������������� ����, ������� ������� ��������-2 ����� � ��� ����.[39] �� �� ������������ ������ ����.[40] � 2013 �. ���������� ��� �� ���� ������ ���� ������ ��������-1 ����� 1 %.[41]
������� ����������� �������� ���������� ������� ���������, ������� �����, ���������������, ������������� ���������� ����� � ��. ����������� �� ����� ������, ������� ������ ����� «���������». ������� ���� ������ ����� ������� �������� ������ �����������. � ������������ ��������, ���������� ��������-70, ���������� ���������� � ��������������� – ����������� �������������� ������ �������� � � ��������������� «��������������», ���������� ���������� � ����� �������� ����� ������� ��������, ����������� ����� ������ ����� � ������� (���������������, �������������� ����������, «�����������» �������� ��������, «�����������» ��������, ��������� «���������������� ������» � ��., � ��.), ���� �������������� � ����������� ���������� ����������� ������ ���������, ����������, ���� ����������, � ��., � ��., � ��.
�������-70 ���������� � ����������. � �� ��������, ��� ��������� ���������� �������� � ���� �������, � � ��������� – ��������, �������� ������� ����������������� ��� ��� ����� 60 ��� ������� �������� ��������������� ����������� (� ���������, � ����������). ������ ������� ���� �������, – ��������� ���������, � �� ����� ����, ��������������� ��������, – ������ �� ��������� ���������� � ��������, ������ �������. �� ���������� �� ���������� ��������, � ������, � �������� ��������. ������ �� ����� �������� � ��������� ���������� �� �����. �� ������� ��������������� ���� (��� ���������� «�������������»), ������� ������������� ��� ����������� ����������� ��������. �� �������� ��������������� ��������� � ����� �����������. �� ���� ��� ���� ����� ���� ��� ������ �������� ���� �������. � ���� ��� ������ � �������� ������ ����������� ���. �� ����� �������, �� ������� �������� ������ � �������� ���, ����� ��������� �� �������.
[1] � ������������ ���������� � V-X �������. �, 1949. �. 6.
[2] ���������� � �����. 2010. � 2. �. 42.
[3] ��� ��. �. 57.
[4] ���������� � �����. 2011. � 3. �. 69.
[5] ������� �. �. ������ �� ������� ������� ��������. �. 2, �. 2. �, 1994. �. 130.
[6] �������� ����������� � ����: ������������������� �����: ��. ���������� 1917-1973 ��. �., 1974. �. 157.
[7] ����� ������ ������������ �������� �� ����������. �., 1943.
[8] �������� ����������� � ����: ������������������� �����: ��. ���������� 1917-1973 ��. �., 1974.
[9] ��������� �������������� ��������� �������������� ���������� ������� �����, ����-������ 1935. �., 1935. �. 14-16.
[10] ������ �����. 1937. � 10. �. 41.
[11] ��� ��. �. 48.
[12] ��� ��. �. 41, 48. ������ �����. 1936. � 2. �. 13-17.
[13] ������� �. �. ������ � ���� �� �������� ��������� �����������. �., 1947. �. 186.
[14] ��� ��. �. 243.
[15] ��� ��. �. 190.
[16] ��� ��. �. 212–213.
[17] ��� ��. �. 254.
[18] ��� ��. �. 190.
[19] ���������� � �����. 1948. � 2. �. 15.
[20] ���������� � �����. 1956. � 2. �. 17.
[21] ���������� � �����. 1950. � 1. �. 1.
[22] ���������� � �����. 1949. � 6. �. 5.
[23] ��� ��, �. 6.
[24] ���������� � �����. 1964. � 1. �. 58.
[25] ���������� � �����. 1958. � 6. �. 91.
[26] ���������� � �����. 1957. � 4. �. 41, 42, 47, 57.
[27] ���������� �. �. �� ��������� ������� ������������ ���������� � ����� // �� ����� ���������� ��������� ����� ���������� / ������� ����: �. �. ����������, �. �. �������, �. �. ��������. – �. ,1978. �. 38.
[28] ���������� � �����. 1961. � 4. �. 15.
[29] ���������� � �����. 1959. � 1. �. 41–51.
[30] ���������� � �����. 1961. � 4. �. 15.
[31] ��� ��. �. 19 – 29.
[32] ���������� � �����. 1971. � 2. �. 61.
[33] �������� �. �. �����, ����� � «������» �������-70 / �������������� �����������. 2009. �2 (50). �. 14 – 23.
[34] ���������� � �����. 1939. � 6. �. 1.
[35] ��� ��. �. 2.
[36] ���������� � �����. 1939. � 4. �. 4.
[37] �������������� �����������. �., 1961. � 6. �. 35.
[38] ������� �. �. ������� ����� � �������������� �����������. �., 2001. �. 200.
[39] ���������� � �����. 1989. � 2. �. 57.
[40] ��� ��. �. 42 – 43.
[41] ���������� � �����. 2013. � 7. �. 33.
22.11.2014